[ECHO �LONSKA] [�LONSKE FORUM] [�LONSK] [RUCH AUTONOMII �L�SKA] |
KONTAKT |
10-11/2001 | |||||||
| ||||
« nazot do rubriki Historia | ||||
|
Polskoj�zyczna prasa G�rno�l�ska 1. "Wiosna Lud�w" Prasa polskoj�zyczna na G�rnym �l�sku zacz�a ukazywac si� ju� w okresie Wiosny Lud�w. Jedn� z pierwszych gazet tego typu by� "Dziennik G�rnoszl�zki" wychodz�cy w Bytomiu w latach 1848 - 1849. Ju� z chwil� wydania kilku numer�w do redakcji zacz�y nap�ywa� listy z pretensjami o wprowadzanie do gazet na �l�sku j�zyka polskiego, ma�o zrozumia�ego dla wi�kszo�ci spo�ecze�stwa �l�skiego. Redaktorzy, jak J�zef �epkowski, pochodz�cy z Wielkopolski, t�umaczyli si� nie znajomo�ci� zadnych prac pisanych w j�zyku �l�skim, a polski wydawa� im si� najbardziej zrozumia�y dla ludu �l�skiego. Pocz�tkowo w gazecie tej przedrukowywano jedynie artyku�y ukazuj�ce si� w Poznaniu, Krakowie, Warszawie czy Lwowie, jednak ju� od 16 numeru, czyli od czasu nawi�zania wsp�pracy z Dziennikiem przez J�zefa Lomp�, zmieni� si� diametralnie profil pisma. Zacz�to drukowa� cykl legend i opowie�ci ze �l�ska, przygotowywanych przez Lomp�, zamieszczano artyku�y traktuj�ce o historii �l�ska, t�umaczenia niemieckoj�zycznych artyku��w j�zykoznawczych, om�wienia ciekawszych ksi��ek (tak polsko jak i niemieckoj�zycznych) oraz zacz�to opisywa� wydarzenia lokalne. Lompa nawet stara� si� przekona� redaktor�w Dziennika do rezygnacji z u�ywania wy��cznie j�zyka polskiego w gazecie, je�eli przez to zajdzie podejrzenie, �e �l�zak mo�e nie zrozumie� wymowy artyku�u. R�wnie� staraniem J. Lompy, k�ry w 1849 zosta� redaktorem Dziennika, w gazecie tej zacz�to drukowa� w odcinkach s�ownik �l�sko - polski. Staraniem Dziennika G�rnoszl�zkiego otwarto na �l�sku czytelnie ludowe w nast�puj�cej kolejno�ci: Bytom, Wo�niki, Rybnik i Lubliniec. By�y to pierszwe biblioteki publiczne na G�rnym �l�sku zawieraj�ce ksi��ki polskoj�zyczne. Nie jest mi wiadomo, jak proces ten przebiega� w innych miastach, ale w Wo�nikach Lompie uda�o si� przekona� do tego pomys�u burmistrza Juliusa Radlika i uzyska� pomoc miasta, a tak�e Szko�y Powszechnej do za�o�enia Biblioteki. Zas�ugi Lompy dla ludno�ci �l�skiej zosta�y zauwa�one i na �amach Dziennika proponowano wyb�r jego kandydatury do Sejmu Pruskiego. Nie jest wiadomo, czy Lompa startowa� w wyborach, jednak wydaje si� to ma�o prawdopodobne, bowiem z okr�gu lubliniecko - strzeleckiego do Sejmu zosta� wybrany Schwarz, dzier�awca d�br lubszeckich i naczelnik Urz�du Okr�gowego w Lubszy, a nawet, co zaznaczono tak�e w Dzienniku, uzyska� on pe�ne poparcie Lompy. Pr�cz ukazuj�cych si� w tym czasie Dziennika i Telegrafu, r�wnie� wychodz�cych w prawie ka�dym g�rno�l�skim powiecie Kreisblattach znajduj� si� teksty polskoj�zyczne. S� to jednak g��wnie odezwy, t�umaczenia urz�dowe ustaw pruskich i reklamy. Zastanawiaj�ce jest to, �e w gazetach tych brak jest tekst�w pisanych poprawn� polszczyzn�, natomiast znajduj� si� raczej teksty pisane po �l�sku, aby miejscowa ludno�� mog�a �atwiej takie teksty zrozumie�. Ponadto na �l�sk dociera�a r�wnie� prasa z Wielkopolski, Kongres�wki, Galicji i Autriackiego �l�ska. W�adze pruskie stara�y si� konfiskowa� t� pras� jako zbyt wywrotow�, na co do�� cz�sto znajduj� si� narzekania w prasie g�rno�l�skiej. By� to pierwszy okres kszta�towania si� j�zyka �l�skiego i r�wnocze�nie walki o wprowadzenie do szk� i urz�d�w j�zyka polskiego. Przez d�ugi okres czasu bo do 1918 roku, oba te j�zyki by�y traktowane przez w�adze pruskie jako j�zyk polski. Po za�amaniu si� rewolucji europejskiej nie powr�cono na �l�sku do drukowania prasy polskoj�zycznej. Nast�pn� tak� pr�b� podj�� dopiero Karol Miarka wykupuj�c "Katolika" i czyni�c z niego jedn� z najbardziej poczytnych gazet na G�rnym �l�sku. By�o to jednak ju� na kr�tko przed zjednoczeniem Niemiec, oko�o 1869 roku. Piotr Kalinowski ZAPRASZOMY DO DYSKUSJI - WIR LADEN ZUR DISKUSSION EIN: inne linki na tymat - andere Links zum Thema:
|
|
Polnischsprachige Presse in Oberschlesien 1. „V�lkerfr�hling“ ... Eine der ersten polnischsprachigen Zeitungen war der im Beuten in den Jahren 1848-49 herausgegebene "Dziennik G�rno�l�ski" (Oberschlesischer Tageblatt). ... Nach dem Zusammenbruch der europ�ischen Revolution (1848) erschien keine polnischsprachige Zeigung mehr, bis Karol Miarka ... inksze publikacje autora na Slonsk.de: |
[ AKTUELL ]
[ POLITIK ]
[ EKO-NOMIA ] [ HISTORIA ]
[ Z ARCHIWUM ]
[ KULTUR ]
[ PUBLIKACJE ] [ MINIATURY ]
[ VITA ] [ HUMOR ] |